«بهارستان»؛ سرخط سامان‌دهی محیط زیست | مطالبات فعالان محیط زیست خراسان رضوی از نمایندگان مجلس چیست؟
فعالان محیط زیست از مطالبات زیست محیطی خراسان رضوی از نمایندگان استان در مجلس دوازدهم می‌گویند.
به گزارش شهرآرانیوز، این یک حقیقت انکارناپذیر است که ظرفیت‌های اقلیمی، جغرافیایی و زیست محیطی، از سرمایه‌های ارزشمند کشور محسوب می‌شوند و پوشش گیاهی، تنوع زیستبوم جانوری، ظرفیت معادن و اقلیم‌های آب وهوایی در ایران، همگی از فرصت‌هایی هستند که می‌توانند زیرساخت‌های مؤثر توسعه باشند.
در این وضعیت، اگرچه نامهربانی‌های فراوانی به خصوص در سال‌های اخیر با طبیعت ایران شده است، فعالان محیط زیست هنوز هم بر این باورند که شرایط برای مطالبهگری فراهم است و انتخابات مجلس در اسفند امسال می‌تواند فرصتی باشد که میهمانان آینده خانه ملت، بیش از پیش پیگیر دغدغه‌های مردم و کارشناسان این حوزه باشند. بر همین اساس در آستانه انتخابات ۱۱ اسفند، چالش‌ها و مطالبات زیست محیطی خراسان رضوی از نمایندگان مجلس دوازدهم، محور گفت وگویمان با پنج نفر از فعالان حوزه محیط زیست است.
کم‌آبی در صدر بحران‌های استان
یافتن راهکاری برای حل تنش‌های آبی مستمر در مشهد، محور اصلی مطالبه محمد درویش، فعال محیط زیست، از نمایندگان آینده خراسان رضوی در مجلس است.
به گفته رئیس کمیته محیط زیست در کرسی سلامت اجتماعی یونسکو، مسئله ناترازی آبخوان‌ها در خراسان رضوی، یکی از بحران‌های بزرگی است که هرسال نیز برخلاف مسیر بهبود حرکت می‌کند تا امروز تفاوت ۳۳ میلیارد مترمکعبی در ذخایر آب و مصرف مردم استان، نشان از یک شکاف جدی و انکارناپذیر باشد.
درویش معتقد است یک گوشه از مدیریت این شرایط به نهادینه کردن فرهنگ صرفه جویی در مردم برمی گردد و این خیلی خوب است که ما به طور پیوسته از اصلاح الگوی مصرف بگوییم، اما به هرحال، برخی اقدامات زیرساختی هم نیاز است تا میان حوزه‌های مصرف توازن ایجاد شود.
این فعال حوزه محیط زیست یادآوری می‌کند: حقیقت این است که اگرچه برای آب، حوزه‌های مصرفی مختلفی همچون کشاورزی، صنعت و خانگی وجود دارد، باید توجه کرد که آب موردنیاز در بخش خانگی با آب موردنیاز در بخش کشاورزی تفاوت‌های چشمگیری دارد. این حوزه‌ها در عرض هم نیستند، بلکه می‌توانند در طول هم تعریف شوند و با توسعه فرایند بازچرخانی آب، شرایطی ایجاد شود که پساب سالمسازی شده از بخش خانگی، اراضی کشاورزی را سیراب کند.
او تأکید می‌کند: امروز از مصرف ۱۲ هزار لیتربرثانیه آب شرب در مشهد، فقط هزار لیتر به عنوان آب خاکستری، بازچرخانی می‌شود و به فرایند مصرف در حوزه‌های کشاورزی و صنعت بازمی گردد و مابقی در قالب آب سیاه، راهی کشف رودی می‌شود که حدود ۷ هزار مترمربع از اراضی کشاورزی اطراف این رود را سیراب می‌کند.
«از مجموع ۳۷دشت خراسان رضوی، وضعیت ۳۴دشت که یکی از آن‌ها دشت مشهد است، در حالت فوق بحرانی قرار دارد و سطح آب زیرزمینی در آن‌ها کاهش پیدا کرده است». درویش با بیان این مطلب تصریح می‌کند: البته این یک بحران ملی است و به خراسان رضوی محدود نمی‌شود، اما می‌توان به جرئت گفت که وضع استان و به خصوص مشهد به مراتب وخیم‌تر است.
در این شرایط، تا فکری به حال آب نکنید، نمی‌توانید انتظار داشته باشید که الگوی کشت یا مصرف شما اصلاح شود. این‌ها مثل حلقه‌های یک زنجیر به هم پیوسته است. اگر نمایندگان مجلس از سازمان محیط زیست این موضوعات را مطالبه نکنند و تصفیه خانه‌های موردنیاز مشهد همچنان بلاتکلیف باشد، موضوع بازچرخانی همچنان نیمه تمام باقی می‌ماند، درنتیجه حاکمیت نیاز به حفر چاه و اضافه برداشت از سفره‌های آب زیرزمینی خواهد داشت؛ یعنی همین چیزی که الان مشاهده می‌کنید و درنتیجه، کاری جز ابراز تأسف برای نشست دشت مشهد نمی‌توان انجام داد.
رفع آلودگی هوای مشهد در دستورکار باشد
به موازات بحران آب، شاید بتوان بحران آلودگی هوا را نیز یکی از چالش‌های مهمی دانست که امروزه مردم استان و به خصوص مشهدی‌ها را گرفتار کرده است و ضرورت رسیدگی به آن، دیگر بر هیچ کس پوشیده نیست. سیدابوالفضل حسینی، فعال حوزه محیط زیست، نیز مطالبه اصلی خود را با محوریت همین موضوع مطرح می‌کند و می‌گوید: طبق آمار رسمی وزارت بهداشت، از ۲۷شهر کشور با جمعیتی حدود ۳۵میلیون نفر، مرگ بیش از ۲۰هزارو۸۳۷نفر، ناشی از ذرات معلق است و در فهرست این شهرها، مشهد وضعیتی بسیار وخیم‌تر از دیگر شهرها را تجربه می‌کند.
به گفته او، طبق قانون هوای پاک که در سال ۱۳۹۶ تصویب شده است، ۲۳ دستگاه اجرایی مسئولیت دارند در این مسیر گام‌های مؤثری بردارند و اگرچه مدیریت شهری در مشهد همواره فراتر از مسئولیت‌های خود عمل کرده است، برپایه اطلاعاتی که ما دراختیار داریم، بیش از ٧٠درصد آلودگی هوای شهر، همچنان مربوط به حوزه حمل ونقل است.
حسینی بیان می‌کند: این نماینده مجلس است که در این وضعیت می‌تواند سایر نهاد‌های متولی را نیز همچون شهرداری‌ها به خط کند و ترتیبی بدهد که اعتبار لازم برای نوسازی ناوگان اتوبوس و تاکسی در مشهد تأمین شود.
این فعال حوزه محیط زیست تصریح می‌کند: یکی دیگر از متهمان اصلی آلودگی هوای مشهد، همان ریزگرد‌هایی هستند که ۴۸ درصد در آلایندگی هوا نقش دارند و از بیابان قره قوم ترکمنستان و صحرای افغانستان، مهمان ناخوانده هوای مشهد می‌شوند. بدیهی است که مسئولیت هماهنگی با وزارت امورخارجه برای اقدامات بازدارنده بین المللی در این مسیر، بازهم با نماینده مردم مشهد در مجلس است، اما درهرحال، وجود منشأ خارجی برای آلودگی هوا، نباید دلیل لازم و کافی برای توجیه وضع موجود باشد؛ زیرا مسائل مهم دیگری همچون مازوتسوزی نیروگاه‌های استان همچنان با بی توجهی مدیران سازمان محیط زیست مواجه است.
اینکه بگوییم در ۱۰ ماه نخست سال ۱۴۰۲، غلظت آلاینده‌های مشهد در ۲۹۱ روز بیشتر از استاندارد جهانی بوده است و در جدول شاخص کیفیت هوای امسال مشهد، حتی یک روز خطرناک و دو روز بسیار ناسالم هم ثبت شده است، خبر دردناکی است که نمی‌توان با آن کنار آمد. پیگیری آخرین وضعیت رسیدگی به این دو مسئله و ضرورت دخالت مستقیم نهاد‌های حاکمیتی ملی، موضوعی است که یک نماینده مجلس باید آن را دنبال کند.
سودجویان؛ بلای جان محیط زیست استان
فرشته تقی زاده، عضو هیئت مدیره شبکه سمن‌های محیط زیستی خراسان رضوی و مدیرعامل مؤسسه دیدبان آب، هوا و زمین، یکی دیگر از فعالانی است که در گفتگو با ما، انتظارات خود از وکلای ملت در مجلس دوازدهم را چنین بیان می‌کند: اهمیت دادن به حفاظت از منابع آبی، منابع طبیعی و محیط زیست فقط با اجرای قانون و برنامه‌هایی تحقق پذیر است که متخصصان و استادان دانشگاه به عنوان راه حل‌های برون رفت از بحران مطرح کرده اند.
این خیلی مهم است که در مدیریت محیط زیست، متکی بر برنامه‌های بلندمدت و دیدگاه روشن پژوهشگرانی باشیم که در این حوزه به صورت پیوسته مطالعه می‌کنند. هر بلایی که تا به امروز بر سر محیط زیست استان و کشور آمده، برپایه رفتار‌های سلیقه‌ای بوده است و نماینده مجلس همان کسی است که می‌تواند از اختیارات قانونی خود برای ریل گذاری و تدوین آیین نامه‌های یکپارچه استفاده کند.
به گفته این فعال حوزه محیط زیست، در همه چالش‌هایی که امروز محیط زیست استان و به طور خاص مشهد را تهدید می‌کند، یک پدیده مشترک به نام «سوءاستفاده سودجویان و سرکشی افراد در مقابل قانون» وجود دارد.
او ادامه می‌دهد: اصلا به موضوع دیزدر و سنگ نگاره‌های باستانی آن کاری نداریم و اینکه معدنکاران سودجو در آن منطقه در حال نابود کردن یک میراث ماندگار تاریخی هستند و البته هیچ نهاد قانونی نتوانسته است پرونده آن را سروسامان بدهد. به هرحال ممکن است بگویند این یک چالش در حوزه میراث فرهنگی است.
به همین ترتیب در موضوع نابودی اژدرکوه و هویت تاریخی آن نیز حرفی نمی‌زنیم، اما هرچه باشد، حداقل آثار زیست محیطی ناشی از نابودی این کوه به ما مربوط می‌شود. اینکه اژدرکوه سد مقابله با ریزگرد‌های بیابان قرهقوم است و سودجویانی که به معدنکاری در آن مشغول هستند، علاوه بر نابودی کوه، الگوی کشت، دام پروری، زیست گونه‌های جانوری و حتی کارکرد‌های اقلیمی آن را هم نابود می‌کنند.
این از ضرورت‌های پیگیری نمایندگان مجلس است که با تخلفات عیان مقابله کنند. تقی زاده این نکته را هم می‌گوید که «تخلفات عیان»، انحصار در سودجویی افراد حقیقی ندارد و تملک رودخانه چهلبازه یا اراضی کمربند جنوبی توسط سازمان ها، نشان از گستردگی پهنه تخلفات دربین اشخاص حقیقی و حقوقی است که نمایندگان استان در مجلس، باید برای برخورد با آن‌ها اراده عملیاتی داشته‌باشند.
محیط زیست؛ گرفتار عملکرد ناهماهنگ
در ادامه، فاطمه شاهسوند، دیگر فعال محیط زیست، بیش از همه از نبود انسجام قانونی در حوزه‌های مختلف زیست محیطی گلایه می‌کند و در مقام مطالبه از کرسینشینان بهارستان تأکید می‌کند که باید میان قوانین حوزه آبخیزداری، حفاظت از گونه‌های گیاهی و البته زیست جانوری، همسویی قانونی به وجود بیاید.
او بیان می‌کند: برای مثال امروز در برخی دشت‌های استان، حفظ پوشش گیاهی برای محافظت از گونه‌های جانوری وحشی، یک ضرورت است و سازمان محیط زیست بر این عرصه نظارت مطلوبی دارد، اما اداره کل منابع طبیعی در اقدامی موازی، برای همان مناطق مجوز چرا صادر می‌کند و به پیروی از این مجوز، سیل گله‌هایی به این دشت‌ها گسیل می‌شوند که امنیت غذایی را برای انواع مختلف گونه‌های گیاه خوار به خطر می‌اندازد.
این همان حلقه مفقوده‌ای است که گفتم و مسئولیت آن نیز برعهده نمایندگانی است که به ضرورت همگرایی میان سازمان‌ها بی توجه هستند. شاهسوند تصریح می‌کند: می‌توان در همه طرح‌های آبخیزداری، پیوست حفاظت از گونه‌های جانوری وحشی را هم درنظر گرفت تا ضمن هدایت آبراه‌های طبیعی به سمت مناطق روستایی، اقلیم زیست جانوری نیز در استان حفظ شود.
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تائید توسط شهرآرانیوز در سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی توهین و افترا باشد منتشر نخواهد شد.
